Harmonisch Park- en Groenbeheer in Harelbeke
De groendienst staat in voor het ontwerp van openbaar groen, advies en opvolging bij projecten en verkavelingen, de (her)aanleg en het onderhoud van het openbaar groen en andere gronden in stadseigendom. Wij streven hierbij naar een aangename, waardevolle en levendige groene leefomgeving voor de inwoners van de stad. Om dit doel te bereiken, worden de principes en richtlijnen van harmonisch park- en groenbeheer gevolgd, zoals uitgewerkt door het Agentschap voor natuur en bos (https://www.ecopedia.be/encyclopedie/harmonisch-park-en-groenbeheer).
Het beheer van openbaar groen is een evenwichtsoefening waarbij zowel aandacht moet gaan naar de wensen van de bezoeker als naar de nodige zorg voor de natuur en het milieu. HPG is een manier om er voor te zorgen dat alle functies van parken en openbaar groen zo optimaal mogelijk verweven worden. Kort samengevat gaat harmonisch park- en groenbeheer uit van volgende principes:
De groene ruimte wordt aangelegd en beheerd met het oog op de toekomst, en niet op korte termijn. Wij kiezen voor duurzaam in plaats van wegwerpgroen. Bomen moeten de kans krijgen om oud te worden.
Groen moet blijven voldoen aan de veranderende behoeften. Als er bijvoorbeeld meer kinderen zijn in een bepaalde buurt, kan meer speelgelegenheid aangeboden worden.
- in structuur: groen wordt waardevoller door variatie in structuur.
- in soorten: groen wordt waardevoller als meer planten- en diersoorten er een plaats krijgen.
- in functies: de beperkte groene ruimte kan dienen voor verschillende functies, waarbij de ene functie de andere niet onmogelijk mag maken.
Groen is er voor alle gebruikers. Recreatie, aantrekkingskracht, cultuurhistoriek, integrale toegankelijkheid en participatie zijn belangrijke aandachtspunten.
De natuur moet meer plaats krijgen in de groene ruimte. Waar mogelijk, stimuleren wij natuurlijke processen en streven wij naar een hogere natuurwaarde door meer inheemse planten- en diersoorten een kans te geven. Een voorbeeld: waar mogelijk, vormen wij klassieke gazons om tot soortenrijk grasland door minder frequent te maaien. Na enkele jaren ontwikkelen deze graslanden zich tot een bloemenrijkdom die in onze stedelijke omgeving zeldzaam geworden is, maar die zeer belangrijk is voor allerlei insecten, vogels en andere diersoorten.
In het verleden werd weinig rekening gehouden met de gevolgen van groenaanleg en -beheer voor ons leefmilieu. Het stadsbestuur maakt er een punt van om dit in de toekomst wel te doen. Zo werden bijvoorbeeld regelmatig chemische producten (pesticiden) gebruikt voor het onderhoud van groenzones en verhardingen, die uiteindelijk grotendeels in het grondwater (en ons drinkwater) terechtkwamen. Sinds 2005 werd het gebruik van deze producten geleidelijk afgebouwd tot een quasi nulgebruik in 2010. Concreet gaan wij hiervoor als volgt te werk : in uitvoering van de actie “zonder is gezonder”, uitgaande van het Vlaams Parlement, zoeken wij oplossingen voor het onderhoud van openbare ruimten zonder gebruik van pesticiden.
Volgende acties dragen bij tot harmonisch park- en groenbeheer:
- sensibilisering van personeelsleden en burgers
- (her)aanleg van groenzones door aanplanten of aanvaarden van onderbeplanting, toepassen van maaibeheer,…
- (her)aanleg van verhardingen met onderhoudsvriendelijke materialen (in samenwerking met de ontwerpers) Er werd een veegplan uitgewerkt met als doel een proper straatbeeld en preventieve onkruidbestrijding.
- Voor het beheer van verhardingen wordt gebruikt gemaakt van een geïntegreerde methode. Door het combineren van een mechanische (vegen + borstelen) en thermische (heet water) methode wordt de groei van wilde planten (onkruid) op verhardingen tegengegaan. Twee heetwatertoestellen staan in voor de behandeling van verhardingen op het openbaar domein en op de begraafplaatsen.
Wij hopen via deze principes en voorbeelden de positieve instelling van de inwoners te verhogen tegenover een misschien iets minder netjes aangeharkte maar veel soortenrijkere leefomgeving en worden de burgers hopelijk aangemoedigd om ook in hun eigen tuin het gebruik van pesticiden te bannen!
Hoe wordt het harmonisch park- en groenbeheer nog in de praktijk toegepast?
- Esthetiek en functie;
- Ecologie: inheemse planten en/of diervriendelijke aanplantingen;
- Onderhoudsintensiteit: meer gebruik maken van vaste planten, grotere plantdichtheid zodat de bodem sneller bedekt is, bodembedekkers zoals klaver of Phacelia inzaaien tussen heesters om onkruid geen kans te geven, gelaagdheid creëren (strooisellaag – kruidlaag – struiklaag – bomenlaag) om onkruid beter te beheersen,…
- Duurzaamheid: beperken van perkplanten, de juiste plant op de juiste plaats (grootte, bodemeisen, lichteisen,…), letten op zouttolerantie, goede basiskwaliteit van de plant,…
- Mulchinglaag van bladeren aanbrengen tussen nieuwe en oude aanplantingen (bodemverbeterend, natuurlijke bemesting, bescherming tegen vorst,…);
- Selectief manueel wieden ipv schoffelen;
- Maaien ipv schoffelen.
Reden?
Er zal zo weinig mogelijk geschoffeld worden omdat deze techniek telkens blote aarde creërt, zo leg je het perfecte kiembed aan voor nieuwe onkruiden (de typische éénjarige hoge storingsonkuiden).
We proberen onkruiden laag te houden door frequent te (bos)maaien (waar mogelijk) zodat de laagblijvende onkruiden behouden blijven en zodoende de bodem bedekken (stabiele lage vegetatie).
Veel van deze laagblijvende onkruiden zijn trouwens de (sterkere) genetische ouder van de respectievelijke bodembedekkende vaste planten die in de handel verkrijgbaar zijn!
Ook willen we even de obsessie van mensen tegen onkruid even verduidelijken. Na de tweede wereldoorlog kwam de chemische industrie sterk in opmars en werd er een nieuwe markt/ norm gecreëerd door die industrie m.b.t. onkruid en ‘netheid’ van beplantingen. Het beeld werd in de hoofden van een generatie geprint dat onkruid moet bestreden worden. Dit is een utopie en vreemd principe (cf. natuurlijke gelaagdheid) dat meer nadelen dan voordelen heeft; vooral commerciële belangen.
Natuurlijk is er voor alles een plaats en er wordt altijd toegezien dat de redelijke grenzen niet overschreden worden!
- Kringloopbeheer: bladeren en snoeiafval zoveel mogelijk ter plaatse verwerken.
- Takkenwallen of takkenrillen. Op strategische plaatsen worden palen in de grond geplaatst en deze worden dan opgevuld met takken. Dit zijn eveneens schuil- en slaapplaatsen, foerageerplaatsen voor allerlei soorten diertjes. Dat deze takkenwallen ratten zouden aantrekken is een hardnekkige mythe.
- Bloemenveldjes of extensiever beheer van grasstroken. Dit wil zeggen dat bepaalde grasstroken minder gemaaid zullen worden. De randen van de groenzones zullen wel steevast als gazon onderhouden worden, net als de wandelpaden naar de zitbanken e.d., maar dat de grootste groenoppervlakte onbewerkt zal blijven zodat wilde bloemen en planten alle kansen krijgen om er te groeien. Hier geldt opnieuw dat goed wordt nagedacht wat waar kan.
à Er worden 1 à 2 maaibeurten per jaar voorzien. 1e maaibeurt na 15 juni en 2e maaibeurt na 15 september. Dit is conform het wegbermdecreet.
Waar zijn er voorbeelden terug te vinden in Harelbeke?
- Bloemenveldjes en extensief beheer:
Heuvels speelplein Amerikalaan, Koutermolenpad, Veldrijk, Hermelijnstraat, Keizersbos, Zuidpark, Broekplein, Arendsstraat-Verenigde Natiënlaan, Goudwinde, omgeving CC het SPOOR (achterkant richting Papestuk), Vlamingenstraat, Venetiëlaan, Harlemboislaan, Kwademeerslaan, Guido Gezellelaan, Begonialaan, Muizelstraat (bufferbekken), Drieshoek, Oudstrijderslaan, Ter Kerke, omgeving De Vlasschaard, Bruyelvoetweg, begraafplaatsen Bavikhove, Ter Abijhoeve, Damweg, Bavikhoofsestraat, nieuwe begraafplaats Harelbeke, Evangeliestraat, Distelbosstraat, Labruspad, omgeving sporthal Dageraad, Dennenlaan... - Takkenwallen:
Zuidpark, KSA-plein, Labruspad, Speltstraat, Ter Elst (Kwademeerslaan), Bavikhoofsestraat (speelplein)… - Beplanten van bloembakken met vaste planten:
Marktplein, Muziekschool, Stasegemdorp…
- Dergelijke maatregelen worden ook op onze begraafplaatsen toegepast waar mogelijk. De begraafplaatsen van Sint-Niklaas en Roeselare (Rumbeke) zijn hier mooie voorbeelden van en zeker een bezoekje waard.
- Kleine en grote aanplantingen met bomen, heesters en/of vaste planten:
Omvorming Arendswijk (straatbeplanting en pleinen), citronde Beneluxlaan, Goudwinde, voortuinen AHA, begraafplaatsen van Harelbeke, Bavikhove, Hulste en Stasegem, Harlemboislaan, Vlamingenstraat, vijverpark Speltstraat-Gerststraat… - Straat-, park- en laanboomaanplantingen:
Arendswijk (!), Berkenlaan, Gravenstraat, oude begraafplaats Harelbeke, vijverpark Spelstraat-Gerststraat, Maagdenput, Vlietestraat, Wallekant, Iepersestraat, Eiktronk, Evangeliestraat, Oudenaardsestraat, omgeving school Hulste, Vlaanderenlaan, Goudwinde, Klinkaardstraat, Groeningsestraat, Herdersstraat, ’t Ooste, Acacialaan, omgeving rondpunt Hulste, kerkomgeving Hulste, Hallestraat…
Groen, dat is onze manier van doen
Via een nieuwe campagne rond ecologisch groenbeheer 'Groen, dat is onze manier van doen' proberen we op een ludieke en verstaanbare manier aan te tonen waarom we de zaken aanpakken zoals we doen en hopen we mensen aan te zetten om deze beheervorm ook in eigen tuin of straat toe te passen.
We maakten vijf bordjes voor de vijf verschillende beheertypes in Harelbeke.
- Takkenwallen
- Extensieve bloemenweides
- Insectenhotels
- Dood hout
- Graspaden
Meer informatie bij de groendienst via 056 733 211